Tác dụng của tỏi đen Lý Sơn là gì? Cách làm tỏi đen Lý Sơn

Tỏi đen Lý Sơn là gì? Cùng Vi vu Lý Sơn tìm hiểu về cách làm, ủ lên men tỏi đen, các công dụng của tỏi đen đối với sức khỏe, cách bảo quản tỏi đen tại bài viết.

1. Tỏi đen Lý Sơn là gì?

Với những người đam mê ẩm thực thì chắc hẳn không ai là không biết đến tỏi đen Lý Sơn - một đặc sản Quảng Ngãi thơm ngon, nức tiếng và cực kỳ tốt cho sức khỏe.

Song, ít ai biết được, tỏi đen Lý Sơn từ đâu mà có. Nhiều người sẽ bất ngờ khi biết, tỏi đen Lý Sơn thực tế không phải là sản phẩm trực tiếp của quá trình trồng trọt, mà được tạo ra từ những củ tỏi Lý Sơn tươi trắng - vốn cũng là một đặc sản nổi tiếng của vùng huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi.

Từ những củ tỏi trắng thu hoạch tại những cánh đồng tỏi của huyện đảo Lý Sơn, trải qua quá trình chọn lọc, lên men trong điều kiện nghiêm ngặt đã cho ra đời những củ tỏi đen mang hương vị không thể chối từ, cùng với đó là hàm lượng chất dinh dưỡng cao gấp nhiều lần so với tỏi trắng, tốt cho sức khỏe. 

Hiện nay, tỏi đen Lý Sơn được xếp vào danh sách các loại thực phẩm cao cấp, với hương vị ngon đặc biệt, không còn cay nồng như củ tỏi vẫn ăn thường ngày. Dù là những người không thích ăn tỏi thì vẫn có thể dễ dàng bị chinh phục.

>>>> Tham khảo thêm: Tỏi Lý Sơn - Công dụng, cách phân biệt, địa chỉ mua [kèm giá].

2. Phân loại tỏi đen Lý Sơn

Hiện nay, tỏi đen Lý Sơn được chia thành 3 loại, tùy thuộc vào loại tỏi nguyên liệu được sử dụng để lên men tỏi đen, bao gồm:

• Tỏi đen Lý Sơn nhiều nhánh;
• Tỏi đen Lý Sơn 2 - 3 nhành;
• Tỏi đen cô đơn Lý Sơn (1 nhánh duy nhất).

Trong 3 loại tỏi đen Lý Sơn này, tỏi đen cô đơn là loại tỏi hiếm và được ưa chuộng nhất.Bởi chúng không chỉ mang hương vị thơm ngon mà còn có hàm lượng dinh dưỡng đáng kể và cảm quan người nhìn tốt.

Tiếp theo, hãy cùng Vi vu Lý Sơn khám phá quá trình tạo ra những củ tỏi đen Lý Sơn nổi danh nhé.

3. Quy trình lên men tỏi đen Lý Sơn

Để tạo ra được những mẻ tỏi đen Lý Sơn thơm ngon, chuẩn vị, người ta đã phải chọn lọc rất kỹ lưỡng. Những củ tỏi trắng chất lượng sẽ được chọn lọc kỹ càng để đưa vào quá trình lên men nghiêm ngặt, kiểm soát kỹ các yêu tố như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, không khí... cũng như đảm bảo không sử dụng bất cứ chất phụ gia nào trong quá trình làm tỏi đen.

Thời gian để làm tỏi đen từ tỏi trắng kéo dài khoảng từ 35 - 60 ngày, bao gồm nhiều công đoạn như sau:

3.1. Chuẩn bị làm tỏi đen Lý Sơn

Tỏi Lý Sơn sau khi thu hoạch tại vườn sẽ được giũ sạch đất cát và mang phơi khô. Sau đó, người dân sẽ tiến hành lựa chọn ra những củ tỏi chất lượng nhất, đảm bảo các yếu tố: củ to, tròn đều, lớp vỏ không quá mỏng cũng không quá dày.

Sau khi chọn lọc, tỏi Lý Sơn được rửa sạch trong nước lạnh để loại bỏ hết những lớp bụi bẩn còn bám trên củ tỏi, phơi ráo nước, cho vào máy và bắt đầu quá trình lên men tỏi đen. 

3.2. Cách ủ lên men tỏi đen Lý Sơn

Để lên men tỏi đen Lý Sơn, người ta sử dụng một loại máy đặc biệt, được gọi là “máy làm tỏi đen”. Quá trình lên men tỏi đen Lý Sơn diễn ra trong nhiều ngày và trong những điều kiện khác nhau. Cụ thể: 

• Trong vòng 1 - 3 giờ đầu, người làm sẽ tiến hành điều chỉnh máy ở nhiệt độ 80 - 100 độ C, độ ẩm 100%. Với điều kiện nhiệt độ cao, mùi hăng nồng của tỏi tươi sẽ được giải phóng, cùng với đó, các enzyme tự nhiên trong tỏi sẽ được kích thích hoạt động để tiến vào quá trình lên men tỏi. 
• Tiếp theo, điều chỉnh nhiệt độ máy đảm bảo đạt từ 72 - 78 độ C, độ ẩm từ 60 - 70%. Đây là điều kiện thích hợp để các phản ứng chuyển hóa trong củ tỏi trắng diễn ra mạnh mẽ. Duy trì điều kiện này trong vòng 5 - 7 ngày, tùy vào kích thước củ tỏi. Sau khi kết thúc giai đoạn này, củ tỏi tươi sẽ còn khá cứng, màu sắc sẽ chuyển dần từ trắng sang nâu nhạt.
• Trong 25 - 30 ngày tiếp theo, giảm nhiệt độ máy xuống còn 60 - 69 độ C, độ ẩm đạt 50 - 60%. Trong thời gian này, hàm lượng các chất dinh dưỡng trong tỏi sẽ có nhiều chuyển biến, hoạt tính chống oxy hóa tăng cao và sẽ đạt mức tối đa sau khi kết thúc giai đoạn.
• 3 - 4 ngày cuối cùng, điều chỉnh máy về nhiệt độ 50 - 58 độ C, độ ẩm 40 - 50%. Trong điều kiện này, tỏi sẽ được làm khô, giúp bảo quản tỏi tốt hơn.

Kết thúc quá trình lên men, chúng ta sẽ thu được những củ tỏi có màu vỏ tươi sáng, thịt tỏi chuyển sang màu nâu đen đến đen. Lúc này, tỏi đã không còn vị cay nồng, hăng của tỏi tươi ban đầu mà chuyển qua vị chua chua ngọt ngọt, mùi thơm hấp dẫn như mùi hoa quả sấy.

3.3. Hoàn tất quá trình làm tỏi đen Lý Sơn, tạo ra thành phẩm

Sau khi quá trình lên men kết thúc, những củ tỏi đen Lý Sơn sẽ bước vào giai đoạn làm chín sinh học trong không khí. Những củ tỏi đen sẽ được xếp đều trên các khay và đưa vào phòng có điều kiện đặc biệt: thoáng mát, khô ráo, nhiệt độ duy trì từ 0 - 5 độ C, độ ẩm đảm bảo ở 20 - 30%. Thời gian tỏi lưu ở đây là từ 15 - 20 ngày, cho đến khi tỏi đen chín hoàn toàn là hoàn tất quá trình lên men tỏi đen.

Trong thời gian này, người thợ làm tỏi đen sẽ cần kiểm tra kỹ lưỡng mỗi ngày để đảm bảo quá trình làm chín tỏi đen diễn ra đúng, chuẩn, có thể tạo ra thành phẩm đảm bảo chất lượng nhất.

Tỏi đen Lý Sơn thành phẩm trước khi đưa đến tay người tiêu dùng sẽ được kiểm định chất lượng nghiêm ngặt bởi các đơn vị y tế. Những mẻ tỏi đen đạt chất lượng, thông qua quá trình kiểm duyệt mới đảm bảo được hương vị và những công dụng đối với sức khỏe người sử dụng.

4. Công dụng tỏi đen Lý Sơn

Không chỉ được sử dụng như một loại thực phẩm cao cấp với hương vị thơm ngon đặc biệt, tỏi đen Lý Sơn còn được biết đến với nhiều công dụng cực kỳ tốt đối với sức khỏe người dùng, như: 

4.1 Phòng chống bệnh ung thư

Tỏi đen có chứa hàm lượng cao các hợp chất polyphenol như catechin, quercetin, myricetin... có vai trò quan trọng trong việc phòng chống ung thư ruột kết, gan, tuyến tiền liệt, vú, da... Bên cạnh đó, nhóm polyphenol cũng có tác dụng chống oxy hóa hiệu quả, bảo vệ tim mạch, chống thoái hóa thần kinh, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường...

Không những thế, các hợp chất sulfur như diallyl disulfide, diallyl trisulfide, allicin...  trong tỏi đen cũng giúp ức chế các dòng tế bào ung thư, đưa các tế bào ung thư quay về chu trình chết tự nhiên.

4.2 Ngăn ngừa bệnh tiểu đường, hoại tử

Một số thành phần trong tỏi đen như flavonoid, diallyl oxit disulfua... giúp khử các hoạt chất ảnh hưởng đến quá trình sản xuất insulin và glycation. Từ đó, ngăn ngừa tiểu đường và hoại tử hiệu quả.

4.3 Kháng khuẩn, kháng virus

Tỏi đen cũng được biết đến là có tác dụng tích cực trong việc hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, sức đề kháng cho cơ thể. Nhờ đó, tăng khả năng kháng lại các loại vi khuẩn, virus gây hại cho sức khỏe con người. 

4.4 Chống oxy hóa

Các hợp chất cycloalliin, isuallin, glutathione được tìm thấy trong tỏi đen có khả năng chống oxy hóa mạnh, ngăn ngừa men gan cao. Bởi vậy, tỏi đen là thực phẩm cực kỳ phù hợp cho những người thường xuyên uống rượu bia.

4.5 Giảm cholesterol trong máu

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, trong tỏi đen có chứa hàm lượng cao các chất s-allylcysteine, amino acid cysteine có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và các gốc tự do trong huyết tương.

4.6 Phục hồi sức khỏe

Sử dụng tỏi đen thường xuyên giúp cơ thể phục hồi tổn thương cơ bắp do việc luyện tập lâu ngày, tăng cường chức năng hệ tiêu hóa, giảm mệt mỏi...

>>>> Tham khảo thêm: Cánh đồng tỏi Lý Sơn đẹp hút hồn.

5. Cách bảo quản tỏi đen Lý Sơn

Tỏi đen Lý Sơn được sản xuất không kèm phụ gia hay chất bảo quản, cùng với hàm lượng chất dinh dưỡng cao nên rất dễ bị nấm mốc, hư hỏng. Vi vu Lý Sơn sẽ mách bạn một số lưu ý để bảo quản tỏi đen được lâu nhất:

• Chú ý ngày sản xuất và hạn sử dụng của tỏi đen Lý Sơn được in trên bao bì sản phẩm.
• Bảo quản tỏi đen nơi khô ráo, thoáng mát.
• Không để tỏi đen tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Độ ẩm và ánh sáng trực tiếp là kẻ thù của tỏi đen.
• Không bảo quản tỏi đen chung với những thực phẩm khác để tránh làm giảm hạn sử dụng của sản phẩm cũng như ảnh hưởng đến mùi vị của tỏi.
• Tốt nhất hãy bảo quản tỏi trong điều kiện hút chân không để tránh sự tiếp xúc trực tiếp với không khí, làm tăng nguy cơ tỏi đen bị nấm mốc.

• Nếu bảo quản tỏi đen ở điều kiện nhiệt độ phòng, bạn cần lưu ý:
  • Không để quá 2 tuần đối với nơi có nhiệt độ trên 26 độ C;
  • Không để quá 6 tuần đối với nơi có nhiệt độ dưới 26 độ C.
  • Đặc biệt, đối với tỏi đen đã mở bao bì hoặc không được bảo quản hút chân không thì chỉ nên sử dụng trong vòng 1 tuần.
• Nếu bạn muốn tăng thời gian bảo quản tỏi đen, hãy bảo quản trong tủ lạnh. Tùy vào nhiệt độ tủ lạnh sử dụng để bảo quản mà hạn sử dụng của tỏi đen sẽ khác nhau, cụ thể:
  • Bảo quản tỏi đen trong ngăn mát tủ lạnh: Tối đa được 6 tháng;
  • Bảo quản tỏi đen trong ngăn đông tủ lạnh: Tối đa được 12 tháng;
  • Đối với tủ cấp đông chuyên dụng hay tủ âm sâu: Có thể bảo quản tỏi đen được 18 tháng.
  • Nếu đã mở bao bì tỏi đen, bạn nên đựng trong hộp kín, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh và sử dụng hết trong khoảng 2 - 3 tuần.

6. Tỏi đen Lý Sơn giá bao nhiêu?

Tỏi đen Lý Sơn có số lượng không nhiều. Bởi để làm ra được thành phẩm tỏi đen chất lượng, người làm phải bỏ ra thời gian và công sức rất lớn. Theo đó mà tỏi đen Lý Sơn trên thị trường hiện nay khá hiếm, được xếp vào danh mục những thực phẩm cao cấp và có giá rất đắt đỏ, cụ thể:

• Tỏi đen Lý Sơn từ 2 nhánh trở lên: Giá bán dao động từ 1.200.000 - 1.500.000 đồng/kg;
• Tỏi đen cô đơn Lý Sơn hay tỏi đen Lý Sơn 1 nhánh: Mức giá có thể lên tới từ 4.000.000 - 7.000.000 đồng/kg.

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều nơi rao bán tỏi đen Lý Sơn. Tuy nhiên, để tránh trường hợp mua phải hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng, bạn nên lựa chọn những địa chỉ bán tỏi Lý Sơn uy tín để mua sắm nhé.

>>>> Tham khảo thêm: Tỏi lý sơn mua ở đâu?

Trên đây là tất tần tật thông tin chi tiết về tỏi đen Lý Sơn mà Vi vu Lý Sơn muốn chia sẻ đến bạn đọc. Nếu có dịp ghé thăm nơi đây, bạn nhất định đừng bỏ lỡ món đặc sản đặc biệt này nhé.